Het was afgelopen weekend behoorlijk regenachtig hier. Heel toepasselijk kwam ik in een kort verhaal ‘Frühling’ van Herman Hesse de uitdrukking: “Es hagelt Katzen” tegen. En omdat ik een zwak heb voor spreekwoorden en hun regionale variaties werd mijn aandacht daar door gegrepen. Ik moest natuurlijk denken aan de Engels uitdrukking: It’s raining cats and dogs, en vroeg me af of de Duitse uitdrukking daarvandaan komt of misschien andersom.
Op het internet zijn er verschillende theorieën te vinden over de oorsprong van de Engelse uitdrukking. Het zou wellicht van het Grieks Cata doxa afstammen wat zoiets betekent als in strijd met ervaring. Andere varianten hebben betrekking op Germaanse mythologie, Odin, wolven etc. Een derde variant is dat in vroeger tijden bij harde regen huisvuil en dode huisdieren door de straten zouden stromen. Ierse schrijver Jonathan Swift schrijft in een gedicht uit 1710:
Drown'd Puppies, stinking Sprats, all drench'd in Mud,
Dead Cats and Turnip-Tops come tumbling down the Flood.
In 1738 zou hij zichzelf wellicht naar zijn eigen gedicht verwijzen in A Complete Collection of Polite and Ingenious Conversation: “I know Sir John will go, though he was sure it would rain cats and dogs”. En daar vinden we dan de eerste letterlijke verschijning van de uitdrukking. Maar hoe is die dan getransformeerd naar de Duitse variant?
De oudste vermelding die ik kon vinden is die van een Zwitserse pedagoog Johann Heinrich Pestalozzi (1746 - 1827) die geschreven schijnt te hebben: “Eher wird es Katzen hageln und Morcheln schneien, bevor ...“ (het hagelt katten en sneeuwt paddenstoelen). Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat deze Pestalozzi het heeft overgenomen van Swift. Het is maar de vraag hoe snel Swifts boeken in Zwitserland opdoken en ook of deze Pestalozzi überhaupt Engelse teksten kon lezen. Het lijkt er dus eerder op dat Pestalozzi wellicht door een van de andere varianten geïnspireerd was die verder terug gaan, of dat hij het natuurlijk gewoon zelf bedacht heeft!
Drown'd Puppies, stinking Sprats, all drench'd in Mud,
Dead Cats and Turnip-Tops come tumbling down the Flood.
In 1738 zou hij zichzelf wellicht naar zijn eigen gedicht verwijzen in A Complete Collection of Polite and Ingenious Conversation: “I know Sir John will go, though he was sure it would rain cats and dogs”. En daar vinden we dan de eerste letterlijke verschijning van de uitdrukking. Maar hoe is die dan getransformeerd naar de Duitse variant?
De oudste vermelding die ik kon vinden is die van een Zwitserse pedagoog Johann Heinrich Pestalozzi (1746 - 1827) die geschreven schijnt te hebben: “Eher wird es Katzen hageln und Morcheln schneien, bevor ...“ (het hagelt katten en sneeuwt paddenstoelen). Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat deze Pestalozzi het heeft overgenomen van Swift. Het is maar de vraag hoe snel Swifts boeken in Zwitserland opdoken en ook of deze Pestalozzi überhaupt Engelse teksten kon lezen. Het lijkt er dus eerder op dat Pestalozzi wellicht door een van de andere varianten geïnspireerd was die verder terug gaan, of dat hij het natuurlijk gewoon zelf bedacht heeft!