Vlakbij onze wijk is een Russische supermarkt, die zich met name op Oost-Europese producten richt: de Mix-Markt. Een van de Russen die ik ken haalt daar in ieder geval zijn Russische mayonaise maar je kan er tevens Russisch bier, Russische chocolade, ingemaakte groenten en natuurlijk wodka krijgen. Toen we twee jaar geleden in Leimen (bij Heidelberg) naar een woning zochten, spraken we in een koffietentje met de serveerster over onze opties. Zij was gecharmeerd over de optie in de Panoramastraße want “daar woont de moeder van Boris Becker”. De serveerster was minder enthousiast over de Fasanerie want “daar wonen zoveel Russen”. Uiteindelijk toch voor de Fasanerie gekozen. Dit was echter de eerste keer dat ik over één van de grootste etnische minderheden in Duitsland hoorde: De Russen.
Hoeveel Russen wonen er eigenlijk in Duitsland? Nu wordt het lastig want kom je al snel op de discussie wanneer iemand ‘Duitser’ of ‘Nederlander’ of ‘Rus’ is. Als je sec kijkt naar paspoort en nationaliteit dan is het relatief eenvoudig maar als je gaat kijken naar dingen als afkomst, identiteit en cultuur wordt het veel moeilijker. Als ik het goed begrijp waren er halverwege de twintigste eeuw redelijk veel Duitsers in Rusland (het omgekeerde dus). Dat had verschillende oorzaken, beginnend met de door Katharina de Grote gestimuleerde import van Duitse boeren, die zich onder andere in een gebied rond de Wolga vestigden: zogenaamde Wolgaduitsers, later kwamen daar andere arbeiders bij en nog later ook communisten die uit Duitsland gevlucht waren, krijgsgevangenen uit de tweede wereld oorlog, etc. Na de tweede wereldoorlog zijn veel van deze Ruslandduitsers inclusief aanhang weer teruggekomen naar Duitsland. In totaal gaat het om 2,2 miljoen mensen. Bij sommige van deze families werd toen ze nog in Rusland woonden overigens nog steeds Duits gesproken, alhoewel dat met name onder Stalin verboden was. De mensen die voor 1993 teruggekomen zijn worden ‘Aussiedler’ genoemd, degenen die later gekomen zijn ‘Spätaussiedler’. Met name bij de Spätaussiedler wordt thuis meer Russisch dan Duits gesproken. Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog ‘gewone’ Russen die al dan niet tijdelijk naar Duitsland geëmigreerd zijn om hier te werken of te studeren. Ik neem echter aan dat beide groepen hun mayonaise bij de Mix halen, net zoals ik een Aziatisch zaakje heb gevonden in Heidelberg waar ze pindasaus verkopen!