Het zijn namelijk de Duitse namen voor Luik, Milaan en de Utrechtse Heuvelrug. Als je een nieuwe taal leert, moet je niet alleen de vervoegingen, de werkwoordsvormen, de geslachten en de zinsbouw leren, je moet natuurlijk ook werken aan je vocabulaire. En daarbij horen ook de plaatsnamen! Soms zijn de verschillen niet zo groot: Arnheim is natuurlijk Arnhem, en Nimwegen is Nijmegen. Soms zijn de verschillen groter. Het nieuws van vorige week over de ontsnapte beren en leeuwen uit de dierentuin van Tiflis kon ik eerst niet plaatsen, tot ik begreep dat het Tbilisi, de hoofdstad van Georgië was. Nog een mooi voorbeeld uit een andere taal: de stad Mons in België. Ik neem aan dat het van het Franse woord voor Bergen, Monts, komt. Vlamingen, Nederlanders en ook de Duitsers, noemen het dus ook Bergen. Bergen in Noorwegen wordt echter door de Walen en Fransen dan echter wel weer gewoon als Bergen geduid. De correcte uitspraak van een stedennaam is voor veel mensen iets om je over op te winden. Dit bleek maar weer toen ik afgelopen week naar de Engelstalige podcast ‘Stuff you missed in history class’ luisterde over de ‘Siege at Bexar’, een belangrijke slag in de Texaanse revolutie. Blijkbaar zijn er ook hier verschillende manieren om dit uit te spreken: Bexar, Bejar, Behar, Bear etc. Verschillende luisteraars reageerden verhit op de, naar in hun oren, verkeerde uitspraak die de presentatrices hanteerden. Dat deed mij denken: wie bepaalt eigenlijk wat de juiste uitspraak is? Is het niet netter om de lokale naam te gebruiken in plaats van een vertaling? Straatsburg wordt dan Schdroosburi (lokaal dialect) en Keulen, Kuln. Dat wordt natuurlijk lastig bij een taal die een ander schrift heeft. Hoe spreek je Москва uit of北京.. lastig… maar dan zou je het toch fonetisch moeten doen lijkt me. Wat mij betreft heeft het wel iets heeft om de originele naam te gebruiken. Iemand die Madelief heet, stelt zich in Duitsland toch ook niet voor als Gänseblümchen?
0 Comments
De meesten van jullie zullen het wel meegekregen hebben: drs. P is vorige week op 95-jarige leeftijd overleden. In Nederland natuurlijk redelijk bekend vanwege de talloze liedjes en gedichten die hij geschreven heeft. Daarbij heeft hij verschillende andere Nederlandse muzikanten en cabaretiers geïnspireerd, zoals Jan Rot en Erik van Muijswinkel maar ook jongere generaties zoals Extince (hoewel die helemaal niet zo veel jonger is trouwens) en Pepijn Lanen van de Jeugd van Tegenwoordig. Ik vroeg me echter af of er een enigszins vergelijkbare Duitse artiest geweest is met een dergelijke focus op taalvirtuositeit. Na wat gezoek en rondgevraag kwam de naam Heinz Erhardt bovendrijven. Deze cabaretier die in 1909 in Riga geboren is en eind jaren ’20 naar Duitsland was gekomen, heeft ook als zanger en dichter veel met taal gespeeld. Voorbeeldje:
In nur vier Zeilen was zu sagen, erscheint zwar leicht, doch es ist schwer! Man braucht ja nur mal nachzuschlagen: die meisten Dichter brauchten mehr... ik heb geprobeerd het te vertalen: Slechts in vier regels iets produceren Lijkt makkelijker dan gedaan Men kan dat eenvoudig controleren De meeste dichters hebben daar niet genoeg aan Mijn eerste indruk is dat Erhardt zich echter meer op de grap richtte, dan op het rijm en metrum. Maar hij maakte daarbij wel veel gebruik van spitsvondigheden op taalgebied. Zijn niet-afgemaakte autobiografie heette: "Ich war eine frühentwickelte Spätausgabe” maar ook zinnen zoals “Ich fror vor mich hin, denn nicht nur meine Mutter, auch der Ofen war ausgegangen”. Die laatste zin is een mooi voorbeeld van een zogenaamd zeugma, een stijlfiguur waarbij één werkwoord tegelijkertijd twee verschillende functies inneemt. Zoals dat je zegt over de Starbucks: daar zet men koffie en af. Of de huidige generatie hiphoppers en rappers in Duitsland zoals: fettes Brot, die fantastischen Vier of Prinz Pi beïnvloed zijn door deze Duitse woordkunstenaar heb ik ook nog geprobeerd op te zoeken maar tot nu toe heb ik daar geen aanwijzingen voor gevonden. Heinz Erhardt – Mein Mädchen https://www.youtube.com/watch?v=7ie34hctgbo Een raadsel: wat is de bestverkochte Duitse schrijver aller tijden?.....nou? Je denkt misschien aan bekende Duitse schrijvers zoals Günther Grass (net paar weken geleden overleden), Goethe, Franz Kafka (hoewel je kan discussiëren over of dat wel een Duitser is) etc. Meer recent denk je misschien aan Patrick Süskind. Zijn enige roman ‘Das Parfum’, is wereldwijd meer dan 20 miljoen keer verkocht. Kijk je echter verder dan je neus lang is kom je wellicht uit bij de jeugdboekenschrijver Michael Ende, onder andere bekend van ‘Het Oneindige Verhaal’, vanwege de film bij veel Nederlanders beter bekend als ‘The Neverending Story’. Maar hij schreef ook ‘Momo en de tijdspaarders’, wat ik toevallig net op een rommelmarkt voor 1 euro gekocht heb. Zijn totale oeuvre is meer dan 30 miljoen maal over de toonbank gegaan.
Toch is dat nog niets vergeleken met de totale verkoopcijfers van het werk van Karl May. Meer dan 200 miljoen boeken wereldwijd! Bekend zijn zijn boeken over de avonturen over Winnetou en Old Shatterhand maar hij heeft ook een serie geschreven over Kara Ben Nemsi en Hadji Halef Omar die zich in het Midden-Oosten afspelen. Vroeger heb ik bijna al deze verhalen met veel plezier gelezen en ik was benieuwd of ze de tand des tijds doorstaan hebben. De eerste paar hoofdstukken van ‘Winnetou, opperhoofd der Apachen’ zijn natuurlijk wel gedateerd, maar nog steeds spannend en leuk om te lezen. Voor degenen die het niet kennen: de verhalen zijn heel sterk vanuit het ik-perspectief van de werkelijk onberispelijke held ‘Old-Shatterhand’ geschreven. De auteur identificeerde zich gedurende zijn leven ook steeds sterker met dit karakter tot op het pathologische af, in de zin dat hij dacht dat hij na de dood van Winnetou ook daadwerkelijk het opperhoofd van de Apachen was geworden. Vele lezers dachten ook dat de boeken op waarheid berusten en fantasie en werkelijkheid begonnen door elkaar te raken. Nog een interessant weetje over de avonturen van Winnetou: Adolf Hitler was een groot fan! Het schijnt zo te zijn dat hij de boeken ook aan zijn generaals aanraadde. Dit diskwalificeert natuurlijk niet de boeken van May, net zo min als het vaak gehoorde idee dat Adolf vegetariër was, een argument is om vlees te eten. Vermeende racistische ideeën die in de boeken zouden staan, ben ik nog niet tegengekomen, misschien komt dat nog. Snel verder lezen….. Vlakbij onze wijk is een Russische supermarkt, die zich met name op Oost-Europese producten richt: de Mix-Markt. Een van de Russen die ik ken haalt daar in ieder geval zijn Russische mayonaise maar je kan er tevens Russisch bier, Russische chocolade, ingemaakte groenten en natuurlijk wodka krijgen. Toen we twee jaar geleden in Leimen (bij Heidelberg) naar een woning zochten, spraken we in een koffietentje met de serveerster over onze opties. Zij was gecharmeerd over de optie in de Panoramastraße want “daar woont de moeder van Boris Becker”. De serveerster was minder enthousiast over de Fasanerie want “daar wonen zoveel Russen”. Uiteindelijk toch voor de Fasanerie gekozen. Dit was echter de eerste keer dat ik over één van de grootste etnische minderheden in Duitsland hoorde: De Russen. Hoeveel Russen wonen er eigenlijk in Duitsland? Nu wordt het lastig want kom je al snel op de discussie wanneer iemand ‘Duitser’ of ‘Nederlander’ of ‘Rus’ is. Als je sec kijkt naar paspoort en nationaliteit dan is het relatief eenvoudig maar als je gaat kijken naar dingen als afkomst, identiteit en cultuur wordt het veel moeilijker. Als ik het goed begrijp waren er halverwege de twintigste eeuw redelijk veel Duitsers in Rusland (het omgekeerde dus). Dat had verschillende oorzaken, beginnend met de door Katharina de Grote gestimuleerde import van Duitse boeren, die zich onder andere in een gebied rond de Wolga vestigden: zogenaamde Wolgaduitsers, later kwamen daar andere arbeiders bij en nog later ook communisten die uit Duitsland gevlucht waren, krijgsgevangenen uit de tweede wereld oorlog, etc. Na de tweede wereldoorlog zijn veel van deze Ruslandduitsers inclusief aanhang weer teruggekomen naar Duitsland. In totaal gaat het om 2,2 miljoen mensen. Bij sommige van deze families werd toen ze nog in Rusland woonden overigens nog steeds Duits gesproken, alhoewel dat met name onder Stalin verboden was. De mensen die voor 1993 teruggekomen zijn worden ‘Aussiedler’ genoemd, degenen die later gekomen zijn ‘Spätaussiedler’. Met name bij de Spätaussiedler wordt thuis meer Russisch dan Duits gesproken. Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog ‘gewone’ Russen die al dan niet tijdelijk naar Duitsland geëmigreerd zijn om hier te werken of te studeren. Ik neem echter aan dat beide groepen hun mayonaise bij de Mix halen, net zoals ik een Aziatisch zaakje heb gevonden in Heidelberg waar ze pindasaus verkopen!
|
Archives
November 2016
|